Omdat er bij gebrek aan geschriften nauwelijks documentatie is over baarddragende mannen in de prehistorie, beginnen we in dit artikel met de oudheid. Je leert in het kort de geschiedenis van het dragen van de baard van de oudheid tot de tegenwoordige tijd.
Inhoud:- Geschiedenis van de baard in de Oudheid (3000 v.Chr.)
- Geschiedenis van de baard in de Middeleeuwen (500-1500)
- Geschiedenis van de baard in de Renaissance (1400-1700)
- Geschiedenis van de baard in de ‘Nieuwe Tijd’ (17e eeuw tot heden)
- Feiten over baardgroei
De oorsprong + functie van de baard
In de loop van de geschiedenis van de mensheid hebben baarden verschillende functies gehad.
Toen de Aarde een kouder klimaat had dan nu, waren lichaams- en gezichtshaar bedoeld om extra warmte te geven.
Een baard leek ook wat gewelddadiger en kon ook gebruikt worden om plaatselijke stammen te intimideren.
Tegenwoordig worden baarden gekweekt als statussymbool, modestatement, en om mannelijkheid uit te stralen.
De geschiedenis van de wereld wordt aangegeven in perioden.
Een periode is een bepaalde tijd waarin een beschaving een belangrijke verandering ondergaat, zoals het leren en toepassen van het schrift, de vereniging van grote landstreken, of de uitvinding van vernieuwende technologie.
Deze perioden zijn de prehistorie (prehistorische tijd), de oudheid, de middeleeuwen, de renaissance, en de moderne tijd.
De baard werd door alle perioden heen gedragen en had dus verschillende functies.
Oude tijden
Oude mannen lieten baarden groeien vanwege de warmte, een zekere intimidatiefactor, en bescherming.
Het beschermde hun mond tegen vuil en in sommige delen van de wereld tegen de felle zon, toen de menselijke huid minder bestand was tegen UV stralen.
Groeiend gezichtshaar creëert een optisch sterkere kaaklijn, die op zijn beurt een afschrikkend uiterlijk geeft.
Phenicia
Phenicia is een streek aan de Middellandse Zee, die nu Libanon is. In dit gebied zijn de eerste ontdekkingen gedaan, waardoor met zekerheid gezegd kan worden dat de oude mensen tijd en aandacht besteedden aan hun baarden.
Op de sarcofaag (stenen kist) staat een baardstijl afgebeeld die van oor tot oor loopt en de wangen en kin bedekt, d.w.z. een volle baardstijl.
Opgegraven Sarcofaag. Bron: Project Gutenberg
Mesopotamië
De mannen uit Mesopotamië (Tweestromenland, het huidige Irak) besteedden veel zorg aan hun gezichtshaar.
Ze gebruikten baardolie om het haar te verzorgen en sieraden zoals gevlochten ringen om hun baarden te laten opvallen. De baardstijl was lang en vol.
→ Lees meer: De beste baardolie van nu (niet uit de Mesopotamische tijd)
Masker uit het Akkadische rijk. Bron: Wikipedia
Egypte
Zo’n 3000 jaar vóór Christus gebruikten de Egyptenaren al ‘baarden’ van metaal en goud, als een soort masker.
Dit werd gedaan door koningen en heersers en diende als statussymbool en blijk van waardering tegenover de goden.
Mannen van gewone rang in de maatschappij herkenden de goden door hun baarden te kleuren, maar met goedkopere middelen.
India
In India werden baarden lang gegroeid en gedragen en symboliseerden wijsheid en eer.
De baard was goed verzorgd. En als straf voor overspel werd in feite de baard in het openbaar afgeknipt.
Perzië
Even later staat het Perzische volk erom bekend dat het al vroeg begon met het verzorgen en versieren van de baard.
Ze gebruikten natuurlijke oliën van planten en maakten kralen en kettingen, speciaal voor de baard.
China
In China schoren mannen zich niet, vanuit de overtuiging dat het menselijk lichaam niet veranderd mag worden omdat het een geschenk van de ouders is. Soldaten van het Terracotta Leger, bijvoorbeeld, hadden een snor en sikje.
Griekenland
De Grieken gebruikten hun baard als teken van eer en moed, de baard had zelfs een verheven status en werd vaak in geschriften vermeld.
De Grieken schoren hun baarden alleen af in perioden van rouw of bij het uitvoeren van een straf. De Spartanen deden dit door grote stukken van de baard af te snijden.
Macedonië
Het scheren van de wangen werd pas rond 350 v.Chr. een gewoonte. Dit kwam omdat Alexander de Grote verklaarde dat soldaten geen baarden mochten dragen.
Hij deed dit om praktische redenen, want vijandelijke soldaten konden het haar grijpen en zo mogelijk een kleine voorsprong op het slagveld krijgen.
Deze gewoonte werd al snel door de rest van het rijk overgenomen. Dit had tot gevolg dat gezichten op de munten van koningen opeens zonder baard werden afgebeeld.
De mannen die zich strak hielden bij het dragen van hun baard waren filosofen.
Munt met Alexander de Grote zonder baard
Rome
Lucius Tarquinius stimuleerde het gebruik van de eerste ‘scheermessen’ tijdens zijn heerschappij over Rome (535 v.Chr.), waardoor de hygiëne van de baarddragende man plotseling verbeterde.
Hoewel volledig scheren nog steeds niet volledig geaccepteerd was, werden de eerste kapperszaken gevestigd in de hoofdstraten van het oude Rome.
Deze winkels werden meestal gebruikt door mannen die geen slavendrijvers waren, want anders zou een slaaf natuurlijk het scheren doen.
Enkele tientallen jaren later werd het scheren in het oude Rome geaccepteerd. De bekende filosofen en hun typische bustes worden echter bijna allemaal nog met een baard afgebeeld.
De Saksen waren ook baarddragers, tot in de 7e eeuw.
Het christendom vaardigde een wet uit die verklaarde dat mannen zich moesten scheren.
De Tempeliers waren het er blijkbaar niet mee eens, en toen ze hun kruistochten begonnen werd de baard weer gezien bij de vechtende ridders.
Er was een vrije uiting van ‘stijl’, want baarden, snorren en kapsels waren allemaal toegestaan voor de honderden jaren die volgden.
De Middeleeuwen
In de Middeleeuwen werd een baard gezien als dapper en mannelijk.
Het aanraken van andermans baard werd daarom gezien als verraad en reden genoeg om een duel tussen de twee mannen uit te dagen.
De meeste edelen en soldaten droegen dus baarden, terwijl de ongehuwde priesters kaalgeschoren werden.
Iets later, rond 1600, maakte de Vlaamse schilder Van Dyck schilderijen waarin hij blauw bloed met baarden schilderde.
Zijn eigen baardstijl staat nu bekend als de Van Dyke. De mannen van deze tijd gebruikten al pommade, vet, en borstels om hun haar te stylen.
→ Lees meer: De populairste baardstijlen van het moment + lookbooks
Renaissance
Chinese keizers (1300-1700) worden bijna allemaal met baard afgebeeld. Dit komt omdat ze nog steeds vasthielden aan het ideaal van Confucius (zie China in de oudheid). De baardstijl was vol en lang.
Pas in het begin van de 17de eeuw vond een verandering plaats: de lengte van de baard werd korter.
In 1698 voerde Peter I van Rusland zelfs een wet in die bebaarde mannen belastte.
Op deze manier wilde hij ervoor zorgen dat de Russische cultuur meer in de pas liep met die van West-Europa.
19e eeuw
De 19e eeuw kende twee strubbelingen wat gezichtshaar betreft: gladgeschoren en veel baarden.
Het verschil tussen de hoge status en de gewone man werd minder en je kon eigenlijk doen wat je op dat moment het leukst vond.
Een opvallende trend was dat beroemde mannen als Alexander III van Rusland, Napoleon III, Charles Dickens, en Garibaldi met trots een baard droegen.
Giuseppe Garibaldi, stichter van de Garibaldi baardstijl
20e eeuw
De populariteit ervan nam af in het begin van de 20e eeuw. Rond de jaren 1920 en 1930 droegen mannen een minder opvallende vorm van gezichtshaar, namelijk een snor of sikje. Bekende gezichten zijn Hitler, Stalin, en Einstein.
Vanaf 1920 veranderde het marketinglandschap in Amerika, waardoor veel bedrijven in de mogelijkheid sprongen om hun producten aan de massa te verkopen.
Een van de eerste grote reclamecampagnes was die van o.a. Gillette, die de verkoop van scheermesjes sterk deed stijgen.
Het gevolg was een nog verdere daling van de populariteit van de baard en van 1920 tot de jaren 1960 werd een baard nauwelijks meer gedragen.
Advertentie van Gillette uit 1930
Het dragen van een baard werd pas weer populairder in de jaren ‘60 toen groepen als The Beatles en de Beach Boys de volledige baardstijl overnamen.
In de loop van de tijd worden bepaalde baardmodellen populair gemaakt. Abraham Lincoln maakte het ‘kingordijn’ populair in het begin van de 19e eeuw.
Henry Thoreau de kinriem. Wolverine de Mutton Chops en in 2017 is dat de Bandholz van Eric Bandholz.
Tegenwoordig dragen ongeveer 55% van alle mannen wereldwijd een gezichtsmasker.
Feiten uit de geschiedenis
- Baarden in de prehistorie werden als eervol gezien en de baard werd als straf afgeschoren
- In de Middeleeuwen werd het aanraken van andermans baard gezien als agressief en provocerend, wat aanleiding gaf tot een duel
- De baardstijl van president Lincoln was van grote invloed op het uiterlijk van baarden en is verantwoordelijk geweest voor de populariteit van de baard vandaag de dag.
- 98% van de houthakkers draagt een baard
